دمودکس چیست و چگونه درمان میشود؟

دمودکس ها موجودات میکروسکوپی هشت پایی هستند که در غدد چربی و فولیکول مو یافت می شوند. طبق بررسی های انجام شده، از هزاران سال پیش، بشر میزبان این دمودکس ها بوده است. این موجود، جثه بسیار ریزی دارد و قابل دید با چشم نیست. دمودکس معمولاً در تاریکی شب ظاهر می شود و از سلول های مرده پوست تغذیه می کنند. محل زندگی این انگل ها کل بدن است، در واقع هر جایی که مویی روییده باشد می تواند محل امنی برای این جانواران موذی باشد. دمودکس با تغذیه از سلول های مرده پوست سر، رشد می کند و به زندگی ادامه می دهد. با روشن شدن هوا، این موجودات به استراحت می پردازند تا همراه با تاریک شدن هوا فعالیت خود را ادامه دهند. انگل دمودکس بعد از جفتگیری روی پوست بدن، به فاصله 12 ساعت تخم گذاری می کند. این انگل در هر مرحله تخم گذاری بین 50 تا 60 تخم را در داخل فولیکول های مو یا غدد چربی باقی می گذارد. طول عمر این جانور بین یک تا سه ماه است و ظرف یک هفته تخم ها به بلوغ می رسند.

عوامل ایجاد دمودکس

به طور طبیعی دمودکس در پوست انسان ایجاد می‌شود و می‌تواند در اثر تماس اشخاص با یکدیگر، شیوع پیدا کند. اگرچه انگل دمودکس یک امر غیر طبیعی نیست؛ اما عوامل زیر باعث تشدید و گسترش آلودگی در اثر دمودکس می‌شود:

• سیستم ایمنی ضعیف
• درماتیت
• آلوپسی
• عفونت‌های پوستی
• التهاب پوستی
• روزاسه

علائم وجود دمودکس

این جانداران تمامی مواد زائدی که در طول زندگیشان در بدنشان تولید میشود درون بدن نگه میدارند تا زمانی که بمیرند و همین امر میتواند باعث تشدید:

• عفونت های پوستی پوست
• آکنه
• روزاسه
• جوش
• خارش
• ریزش مو
• کم پشت و نازک شدن مو
• خارش پوست
• چین و چروک پوست
• پیری زودرس پوست
• خشک و خشن شدن پوست
• جوشهای سرسیاه
• تغییر رنگ پوست صورت
• کک و مک
• آتوپیک
• درماتوز
• تغییر رنگ بر روی صورت

و دیگر بیماریهای پوستی و جلدی و بسیاری از مشکلات پوست و مو شود.

انواع دمودکس

دمودکس فولیکولاروم (Demodex folliculorum) نوعی مایت با کرم ریز است که یکی از دو نوع انگل دمودکس می‌باشد. نوع دیگری از این انگل، دمودکس برویس (Demodex brevis) نام دارد که به انگل غدد سباسه (غدد چربی) معروف است. دمودکس فولیکولاروم بر خلاف برویس بیشتر بر روی پوست مشاهده می‌شود و بر روی فولیکول مو بر روی پوست زندگی می‌کند در نتیجه معمولاً در اطراف چشم‌ها و بر روی مژه‌ها شایع هستند و از روغن و هورمون‌های پوست تغذیه می‌کنند. وجود این انگل شایع بر روی پوست ناخوشایند است؛ اما در اغلب موارد مشکلی را ایجاد نمی‌کند. در برخی موارد ممکن است عامل مشکلات پوستی مانند راش‌های پوستی باشد. این موجودات در اندازه میکروسکوپی هستند و با چشم قابل مشاهده نخواهند بود. بروز این انگل در مردان شایع تر از زنان است و معمولاً افراد در سنین 20 الی 30 سال را تحت تأثیر خویش قرار می‌دهد.

روش انجام تست دمودکس

انواع مختلف انگل دمودکس مناطق مختلفی از پوست و مو را درگیر می‌کنند و مشکلات رایج مربوط به این انگل بیشتر در فولیکول‌های مو و غدد چربی پوست و مو دیده می‌شوند و می‌توانند عوارض ذکر شده را ایجاد نمایند.انگل دمودکس مایت جزو انگل‌های میکروسکوپی می‌باشد و به هیچ عنوان نمی‌توان آن را با چشم غیر مسلح تشخیص داد. بهترین و اصلی‌ترین روش تشخیص این انگل با استفاده از میکروسکوپ می‌باشد و در آن پزشک، نمونه‌ی کوچکی از پوست سر و یا مناطق مشکوک را برداشت می‌کند و با ارسال آن به آزمایشگاه‌های بالینی احتمال ابتلا به این انگل بررسی می‌شود.

شرایط انجام تست دمودکس

1. به مدت ۴٨ ساعت قبل از انجام تست، سر و صورت با شوینده شسته نشود.
2. با صلاحدید پزشک حدود ٧٢ ساعت تا یک هفته از استفاده آنتی بیوتیک های خوراکی و موضعی اجتناب شود.
3. روز تست، لوازم آرایش روی پوست استفاده نشود.
4. حدود یک هفته تا ده روز از پاکسازی پوست گذشته باشد.

درمان‌ دمودکس

اگر درمان‌های خانگی پاسخگو نبودند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. گاهی‌اوقات درمان‌های خانگی نمی‌توانند از جمعیت دمودکس‌ها بکاهند، بنابراین وجود دارو برای حذف چربی‌های اضافه پوست ضروری می‌شود. برای از بین بردن مایت‌های دمودکس فولیکوروم که روی مژه‌ها نشسته‌اند از پماد‌های دارویی استفاده می‌شود. این نوع پمادها مایت‌ها را گرفتار کرده و جلوی تخم‌ریزی آنها درون فولیکول‌های مو را می‌گیرند. انواع کرم‌ها، ژل‌ها و شوینده‌های صورت که حاوی مواد فعال زیر هستند هم جهت درمان مفید است:

• بنزیل بنزوات، اسید سالیسیلیک، سولفید سلنیوم، سولفور

البته پزشک ممکن است برخی از داروهای زیر را هم تجویز کند:

• کروتامیتون (اوراکس)
• ایورمکتین (ایورمکتول)
• مترونیدازول (فلاژیل)
• پرمترین (نیکس، الیمیت).

البته وقتی تعداد دمودکس‌ها بیش‌ازحد از کنترل خارج شود یا سیستم ایمنی بدن برخی از بیماران بسیار ضعیف باشد، پزشک ترجیح می‌دهد داروی خوراکی آیورمکتین تجویز کند. در ضمن افرادی که به بیماری‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مانند ایدز مبتلا هستند، باید تحت درمان پزشک قرار گیرند؛ زیرا بدن این افراد حاوی مقدار بسیار زیادی مایت خواهد شد.

عوارض دمودکس

تعداد کمی از انگل دمودکس می‌تواند برای فرد بی‌ضرر و مفید باشد؛ زیرا دمودکس از پوست مرده انسان تغذیه می‌کند و باعث از بین رفتن آن می‌شود. گاهی اوقات فرد از روی ناآگاهی باعث نفوذ انگل‌ها به داخل پوست و ایجاد التهاب در قسمت‌های مختلف می‌شود. همچنین، افراد بین 20 الی 30 سال بیشتر در معرض یک نوع عفونت ناشی از تجمع بیش از حد انگل دمودکس قرار دارند که علائم این بیماری شامل موارد زیر می‌شود.

1. قرمزی همراه با احساس خارش در سطح پوست
2. ایجاد حساسیت در سطح پوست
3. از دیگر عوارض دمودکس پوستی، شیوع آکنه و شدیدتر شدن بیماری روزاسه و درماتیت است.